«جو بایدن» در جریان کارزار انتخاباتی خود که با قتل وحشیانه «جمال خاشقجی» و سایر موارد نقض حقوق بشر آغاز شد، گفت که عربستان سعودی را به یک کشور طردشده تبدیل خواهد کرد. در عوض، او همان کاری را انجام می دهد که بسیاری از مقامات سعودی به طور خصوصی از او انتظار داشتند؛ یعنی ملایمت در رفتار و برخورد با عربستان با توجه به منافع ملی آمریکا و نه بر اساس ایدهآلهای شخصی.
با این حال این راه، دشوارتر از تصور بسیاری از مقامات سعودی بوده است. روابط ایالات متحده و عربستان سعودی به دههها قبل برمیگردد. روابطی که در سال ۱۹۴۵ و در نشستی بین «فرانکلین روزولت» و «عبدالعزیز بن سعود»، بنیانگذار دولت مدرن سعودی و فاتح قبایل در پادشاهی نفتخیز، روی ناو «یو اس اس کوئینسی» مستحکم شد.
روزولت به دنبال نفت عربستان بود و ابن سعود نیز متحدی قدرتمند پیدا کرد. سالها بعد، میلیاردها بشکه نفت، دلیل توازن اساسی در منافع ملی باقی میماند و این همان سیاست واقعی است که علیرغم انکار کاخ سفید، به شدت باعث عقب نشینی بایدن در عربستان سعودی شده است.
سعودیها حالا، تحت تأثیر همین روابط تاریخی هستند. شاهزاده «ترکی فیصل»، رییس سابق اطلاعات و دیپلمات سابق پادشاهی سعودی در مقالهای برای روزنامه انگلیسی زبان عربستان سعودی، نوشت: «من مطمئن هستم که رهبری ما همچنان منافع حاصل از روابط ما را به عنوان یک رابطه در نظر خواهد گرفت. ادامه داستانی که میزبانی رییس جمهوری آمریکا را توجیه می کند». سخنان «فیصل» به ناامیدی سعودیها از بایدن اشاره دارد، اما به اندازهای دیپلماتیک است که با قدردانی، ناامیدیها را خفه کند. او همچنین نوشته: «خوشحالم که آقای بایدن اهمیت روابط را در مهار تهدید تروریسم، دستیابی به صلح در یمن، عملیات نظامی مشترک و سایر ملاحظات تشخیص می دهد».
اساس بایدن برای دوری جستن از عربستان سعودی، سوابق حقوق بشری این کشور در زمان حاکم واقعی آن، محمد بن سلمان بوده است. طبق اطلاعات آمریکا، محمد بن سلمان اجازه حمله به خاشقجی را صادر کرده است (ادعای کهآن را رد کرده است. قتل خاشقجی، نقطه ناامیدکننده در روابط آمریکا و عربستان بود اما موارد دیگری از جمله برکناری «محمد بن نایف»، ولیعهد قبلی و متحد قدرتمند آمریکا در جنگ با تروریسم، حبس مخالفان سیاسی و فعالان حقوق بشر نیز در تخریب روابط بین دو کشور نقش اساسی داشتند.
بایدن تا امروز، از تماس با «محمد بن سلمان» اجتناب کرده و ترجیح میدهد با پدرش صحبت کند. این اتفاق برای بسیاری از سعودیها یک بیتوجهی آشکار و نامهربانانه به نظر میرسد. اما با ملاقات این دو شخص در اواسط جولای همه اینها ممکن است تغییر کند. تهاجم روسیه به اوکراین و تحریمها علیه مسکو، بازار نفت جهان را با کمبود مواجه کرده است. عربستان سعودی و به ویژه «محمد بن سلمان» به عنوان تولید کنندهای با ظرفیت اضافی، میتوانند به جبران کمبود کمک کنند.
بایدن می تواند نفت مورد نظر خود را به دست آورد و در عین حال محمد بن سلمان ۳۶ ساله را نیز به رسمیت بشناسد. چیزی که بن سلمان به عنوان رهبر بلندمدت آینده میخواهد و او را در مسیر جاه طلبی خود برای تبدیل شدن به دلال اصلی منطقه قرار میدهد.
از اواخر سال گذشته، مقامات سعودی در تلاش برای از بین بردن ناامیدیها از دولت بایدن بودهاند. زیرا اظهارات «طردکننده» بایدن بسیار به واقعیت نزدیک شدهاند. قطع حمایت قابل توجه آمریکا از عربستان برای مقابله با حوثیهای یمن و خارج کردن سیستمهای دفاع موشکی «پاتریوت»از عربستا، از اقدامات سختگیرانه دولت ایالات متحده علیه رفتارهای ضد حقوق بشری عربستان بودند.
به نظر شما همه اینها به اندازه کافی تلخ نبود؟ به گفته یکی از مقامات سعودی، پس از کنفرانس سال گذشته تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در گلاسکو، آنها احساس «گیجی» کردند. از یک طرف، از عربستان خواسته شد تا تولید کربن را برای نجات زمین کاهش دهد و مدتی بعد، با یورش روسیه به اوکراین، از آن خواستند که تولید نفت را افزایش دهد.
بایدن در جریان مذاکرات هستهای با ایران که منجر به امضای توافق هسته ای موسوم به برجام در سال ۲۰۱۵ شد، معاون رییس جمهوری در دولت باراک اوباما بود. سال بعد در ریاض، پس از شکست دموکراتها در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا، بسیاری از ساکنان میگفتند که برای رهبری دونالد ترامپ هیجانزده هستند، زیرا او با ایران، رقیب اصلیشان در منطقه مخالف بود. اما اقدامات غیرقابل پیشبینی ترامپ علیه ایران، به ویژه ترور سردار قاسم سلیمانی، اما مقامات سعودی را به اشتباه محاسباتی دچار کرد.
روابط آمریکا و عربستان سعودی، فراز و نشیبهای بسیاری داشتهاست. در سال ۱۹۹۱، ائتلافی به رهبری ایالات متحده بیش از نیم میلیون سرباز را در صحرای عربستان جمع آوری کرد تا «صدام حسین» را از مرزهای همسایه عربستان سعودی، کویت بیرون کند. یک دهه بعد، زمانی که مشخص شد ۱۵نفر از هواپیماربایان حادثه یازده سپتامبر سعودی بودند، روابط به پایینترین حد خود رسید. سعودیها در جریان انقلابهای «بهار عربی» در سال ۲۰۱۱ در مصر و تونس، زمانی که ایالات متحده نتوانست وارد عمل شود و از متحدان پیشین خود حمایت کند، بهتزده بودند. از آن زمان تا امروز، عربستان سعودی امنیت ملی خود را تقویت کرده و به یکی از بزرگترین مشتریهای نظامی جهان تبدیل شده است.
از آنجایی که دولت «بایدن» مثل گذشته به عربستان سلاح نظامی نمیفروشد، سعودیها برای خرید سلاح به چین روی آوردهاند. انتظار میرفت که رییسجمهور «شی»، ماه گذشته در عربستان سعودی برای جبران غیبت آمریکا، توافقنامه نظامی مهمی را امضا کند. این سفر تا امروز انجام نشده است. مقامات سعودی میگویند که سخت تلاش کردهاند و با رهبران جهان از جمله «بوریس جانسون»، نخست وزیر بریتانیا و رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه در تعامل بودهاند تا به آنها کمک کنند تا با بایدن به توافق برسند.
اگر نشست ماه آینده شکست بخورد، هم عربستان و هم آمریکا چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند.
این خبر تکمیل میشود
هشدار جدی پزشکان و متخصصان عفونی
بررسی دو گروه فیکنیوز
مرز حریم خصوصی و عرصه عمومی کجاست؟
اینفوگرافیک